Badania pokazują, że aż 70% Polaków kończy niewłaściwy kierunek studiów! Dlaczego tak się dzieje? Co pomaga dokonywać dobrych wyborów?

Zanim ostatecznie zdecydujemy o wyborze kierunku studiów i w konsekwencji swojej ścieżce rozwoju edukacyjnego oraz zawodowego warto rozważyć kilka ważnych zagadnień.

Po pierwsze – predyspozycje.

Warto zacząć od siebie – przyjrzeć się swoim mocnym i słabym stronom, zainteresowaniom, pasjom. Kiedy człowiek robi to, co lubi, potrafi sam motywować się do pracy i do rozwijania własnych kompetencji w danej dziedzinie, a w sytuacjach trudnych cierpliwiej i wieloaspektowo analizuje przyczyny trudności i przebieg zdarzeń, co w konsekwencji sprzyja poszukiwaniu alternatyw dla własnego działania i nowych rozwiązań w zgłębianych kwestiach. Zatem aktywność zgodna z predyspozycjami sprzyja rozwojowi, satysfakcji i skuteczności działania. Humanista bez predyspozycji matematycznych ma zdecydowanie mniejsze szanse na karierę finansisty, czy księgowego. Talenty, nasze predyspozycje, to ważny punkt wyjścia przy podejmowaniu decyzji o wyborze kierunku studiów.

Warto korzystać z konsultacji rodziców, doradców zawodowych, ale też pamiętać, że wybór kierunku studiów powinien być samodzielnym wyborem, bezpośrednio związanym z własną osobą, a nie z tym co mówią inni, czy też z tym, na jakie kierunki właśnie panuje moda! To ważne odniesienie, ale nie wyrocznia! Wybierając modny kierunek – może jesteś na czasie – ale ryzykujesz uczeniem się czegoś, co w żaden sposób nie koresponduje z Twoimi zainteresowaniami, ani predyspozycjami. Poza tym, pamiętaj, że moda przemija, zmienia się! Nie wszystko, co modne pasuje do nas.

To jak z chłopakiem , czy dziewczyną – moi rówieśnicy szaleją za X lub Y, a ja nie rozumiem z jakiego powodu. Koleżanka mówi – „ Patrz jaki on atrakcyjny, a ja pytam: który?, chyba żartujesz?

Ważne jest, żeby szukać swojego stylu. Uleganie modzie przyniosło np. nadprodukcję absolwentów marketingu i zarządzania, co obecnie poważnie utrudnia im znalezienie pracy.

Także takie specyficzne kierunki studiów, jak arabistyka, japonistyka ciągle jeszcze na polskim rynku pracy nie gwarantują zatrudnienia, mimo, że stają się coraz bardziej modne i elitarne. Warto jednak pamiętać, że sukces związany z wyborem kierunku studiów zależy przede wszystkim od zaangażowania młodego człowieka.

Zatem, raz jeszcze…. Zacznij od siebie, zwróć uwagę na swoje umiejętności, uzdolnienia, zainteresowania. Zadaj sobie kilka ważnych pytań:

• Jakie przedmioty w szkole były ulubionymi, a z którymi miałeś największe problemy?
• Czym się interesujesz?
• Jak spędzasz czas wolny?
• Jakie masz zdolności?
• Jakie formy aktywności najczęściej wybierasz?
• Czy wolisz pracować sam, czy w zespole?
• Jakie tematy, zagadnienia przyciągają twoją uwagę?
• Gdzie widzisz siebie za 10 lat?

Pamiętaj, że w poszukiwaniach odpowiedniej uczelni mogą pomóc ci inni ludzie – rodzice, doradcy zawodowi, ale też informatory, strony internetowe.

Wybierając kierunek studiów warto tez monitować zmiany na rynku pracy, zwłaszcza prognozy.

W zaleceniach Parlamentu Europejskiego i Rady UE z dnia 18 grudnia 2006 r. znajdziesz informacje o kluczowych kompetencjach w procesie uczenia się przez całe życie. Są one definiowane jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji. Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia.

W ramach odniesienia wyróżniono osiem kompetencji kluczowych:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym;

2) porozumiewanie się w językach obcych;

3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne;

4) kompetencje informatyczne;

5) umiejętność uczenia się;

6) kompetencje społeczne i obywatelskie;

7) inicjatywność i przedsiębiorczość; oraz

8) świadomość i ekspresja kulturalna

Oczywiście nie przewidzimy precyzyjnie jak rynek pracy będzie wyglądał za 5, czy 10 lat, ale możemy wyrobić sobie zdanie na temat wymagań pracodawców. Warto zatem zadać sobie pytanie: „Czy wybierana przeze mnie uczelnia pozwoli mi przygotować się do tych wymagań?”.

Jest zatem kilka spraw, które można z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć. Od lat np. pracodawcy poszukują absolwentów kierunków technicznych, co jednak nie oznacza, że każdy absolwent takiego kierunku ma zapewnioną pracę. Dzisiaj np. z problemem zatrudnienia mierzą się inżynierowie budownictwa. Ciągle na rynku pracy atrakcyjni są informatycy, ale coraz częściej nie administratorzy systemów lecz programiści.

Nie należy jednak zbyt pochopnie wyprowadzać wniosków. Z takiego zapotrzebowania rynku nie wynika bowiem wprost, że absolwenci kierunków humanistycznych nie znajdą pracy. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż często to nie kierunek studiów, ale wybrana specjalizacja i inne dodatkowe kompetencje, np. organizacyjne, komunikacyjne, społeczne, mogą dać nam przewagę na rynku pracy i nad potencjalnymi konkurentami.

Zapotrzebowanie rynku powoduje uruchamianie nowych kierunków studiów i nowych specjalizacji. Dzisiaj można np. studiować fizykochemię, lingwistykę dla biznesu, turystykę historyczną, zarządzanie instytucjami artystycznymi, itp. Od tego już krok do kierunków zamawianych. Każdego roku Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ogłasza listę „kierunków zamawianych” na poszczególnych uczelniach, które dostają dofinansowanie z budżetu.

Badania rynku pokazują, że rozwojowe będą branże związane z nowoczesnymi technologiami ITC – informatyką, czy telekomunikacją i tacy specjaliści nie powinni mieć problemów z zatrudnieniem.

Nie wszyscy jednak mamy predyspozycje do studiowania kierunków ścisłych, a ukończenie kierunku humanistycznego nie oznacza, że jesteśmy skazani na bezrobocie i niższą jakość życia.

Wybierają kierunek studiów, warto rozważać, co w ramach danego zawodu chcielibyśmy robić. Warto rozpoznać takie możliwości !

Przecież po polonistyce nie muszę być polonistą – mogę być dziennikarzem, krytykiem literackim, prezenterem, itp.. Po psychologii nie muszę być psychologiem – mogę pracować w marketingu, w HR, być tutorem, doradcą zawodowym, szkoleniowcem lub wypełnić coraz częstsze potrzeby rynku w zakresie opieki i rozwoju ludzi starszych, a także wychowania.

Warto też pamiętać, że studia wyższe to zwykle wstęp do dalszego kształcenia i doskonalenia własnych kompetencji.

Wybierając uczelnię warto również opracować plan B. Dzięki niemu, w przypadku niezrealizowania planu podstawowego, szybciej odnajdziesz się w sytuacji. Nie spanikujesz, bo wiesz co robić – zaplanowałeś przecież działania na okoliczność trudności. Zatem przygotuj listę 2, 3 kierunków, innych działań rezerwowych. Szukaj konstruktywnych rozwiązań dla siebie!

Plan B może stać się źródłem satysfakcji i nieoczekiwanie szansą na rozwój nowych kompetencji. Plan B nie jest potwierdzeniem porażki, lecz ważnym krokiem na drodze naszego rozwoju. Trzeba jednak wiedzieć dokąd zmierzamy. Dlatego podejmując decyzję nigdy nie gub celu! Od niego zaczynaj. Cel ukierunkowuje Twoje działania. Prawidłowo sformułowany staje się Twoim sprzymierzeńcem w podejmowaniu decyzji!

I pamiętaj: „Mylić się jest rzeczą ludzką” Jednak staraj się unikać błędów.

• Nie ulegaj modzie
• Rozpoznaj sytuacje na rynku pracy, ale koncentruj się na prognozach – przecież skończysz studia za 5 la
• Sprawdź wszystko dokładnie – specyfikę kierunku, specjalizacje, program i zakres nauczanego materiału, praktyki
• Nie gub pasji – kieruj się swoimi preferencjami i predyspozycjami. Warto bowiem by praca stała się przyjemnością a nie męką!

Mądrych, udanych wyborów, a przede wszystkim satysfakcji życiowej życzę – we wszystkich jego przejawach. Tymczasem świetnie zdanej matury !

Iwona Haba – psycholog szkolny